Thúc đẩy thương mại thủy sản Việt Nam – Hoa Kỳ
Hội nghị “Thúc đẩy thương mại mặt hàng Nông – Lâm – Thủy sản giữa Việt Nam và Hoa Kỳ” ngày 9/5/2025 tại Hà Nội đã mở ra cơ hội lớn để ngành thủy sản Việt Nam củng cố vị thế tại thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Trước nguy cơ áp thuế đối ứng 46%, Chính phủ và doanh nghiệp đang phối hợp đề xuất các giải pháp bền vững, từ minh bạch chuỗi cung ứng, ứng dụng công nghệ số, đến xây dựng thương hiệu xanh, nhằm thúc đẩy xuất khẩu thủy sản và cân bằng thương mại hai chiều.
Ngành thủy sản từ lâu đã là một trong những trụ cột kinh tế của Việt Nam, đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu quốc gia. Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 4 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 3,3 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm 2024, cho thấy sự phục hồi ấn tượng bất chấp các biến động thương mại toàn cầu. Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường tiêu thụ lớn nhất của thủy sản Việt Nam, đặc biệt với các mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra, và cá basa, chiếm khoảng 21,8% tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản.
Tôm là mặt hàng xuất khẩu chủ đạo, với giá trị xuất khẩu đạt hàng tỷ USD mỗi năm. Cá tra cũng ghi dấu ấn với kim ngạch xuất khẩu gần 1,7 tỷ USD trong 11 tháng năm 2023, dù giảm so với năm trước do cạnh tranh giá và các rào cản thương mại. Thị trường Hoa Kỳ không chỉ hấp thụ số lượng lớn sản phẩm thủy sản Việt Nam mà còn đặt ra các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, an toàn thực phẩm, và tính bền vững. Điều này vừa là thách thức vừa là cơ hội để ngành thủy sản Việt Nam nâng cao giá trị gia tăng và xây dựng thương hiệu trên thị trường quốc tế.
Tuy nhiên, nguy cơ bị áp thuế đối ứng 46% từ Hoa Kỳ đang tạo ra áp lực lớn. Tại Hội nghị ngày 9/5/2025, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy nhấn mạnh rằng Chính phủ và các bộ ngành đã tích cực tham vấn và đàm phán với phía Hoa Kỳ để tìm tiếng nói chung, nhằm bảo vệ lợi ích của người sản xuất, doanh nghiệp, và người tiêu dùng hai nước. Hội nghị là một hành động quan trọng trong nỗ lực này, tập trung vào việc gỡ bỏ rào cản kỹ thuật và thúc đẩy hợp tác thương mại hai chiều.
Thách thức đối với ngành thủy sản trong thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ
Ngành thủy sản Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức khi giao thương với thị trường Hoa Kỳ. Thứ nhất, các rào cản kỹ thuật và tiêu chuẩn môi trường ngày càng khắt khe. Hoa Kỳ yêu cầu các sản phẩm thủy sản phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, và bảo vệ môi trường. Chương trình giám sát cá da trơn (Catfish Inspection Program) của Hoa Kỳ áp dụng các tiêu chuẩn kiểm tra nghiêm ngặt đối với cá tra và cá basa Việt Nam, gây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu.
Nguy cơ áp thuế đối ứng 46% là một mối đe dọa lớn. Thuế này, nếu được áp dụng, có thể làm giảm sức cạnh tranh của thủy sản Việt Nam so với các đối thủ như Ấn Độ, Ecuador, hay Indonesia. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn thiếu nguồn lực để đối phó với chi phí tăng cao.
Sự bất ổn trong thương mại toàn cầu, bao gồm các chính sách bảo hộ của Hoa Kỳ, cũng tạo ra rủi ro. Dù Việt Nam hiện được hưởng quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Hoa Kỳ, các thay đổi chính sách bất ngờ có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu thủy sản.
Vấn đề minh bạch chuỗi cung ứng và truy xuất nguồn gốc vẫn là một điểm yếu. Nhiều doanh nghiệp chưa ứng dụng đầy đủ công nghệ số để đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc của thị trường Hoa Kỳ, dẫn đến nguy cơ bị từ chối hoặc mất lòng tin từ đối tác nhập khẩu.
Giải pháp thúc đẩy thương mại thủy sản Việt Nam – Hoa Kỳ
Để vượt qua các thách thức và tận dụng cơ hội từ thị trường Hoa Kỳ, Hội nghị ngày 9/5/2025 đã đề xuất một loạt giải pháp, với trọng tâm là phát triển bền vững và tăng cường hợp tác hai chiều. Dưới đây là các giải pháp chính, đặc biệt nhấn mạnh vào ngành thủy sản:
Thứ nhất, minh bạch hóa chuỗi cung ứng và ứng dụng công nghệ số
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Đề án thúc đẩy xuất khẩu sang Hoa Kỳ, trong đó nhấn mạnh việc minh bạch hóa chuỗi cung ứng và vùng nguyên liệu. Đối với ngành thủy sản, điều này bao gồm việc áp dụng công nghệ số để truy xuất nguồn gốc từ ao nuôi đến bàn ăn. Các công nghệ như blockchain, mã QR, và hệ thống quản lý dữ liệu có thể giúp doanh nghiệp chứng minh nguồn gốc sản phẩm, đảm bảo an toàn thực phẩm và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đang phối hợp với các doanh nghiệp để triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, cho phép người tiêu dùng Hoa Kỳ kiểm tra thông tin về sản phẩm tôm hoặc cá tra chỉ bằng một lần quét mã. Điều này không chỉ tăng cường niềm tin của thị trường mà còn giúp giảm nguy cơ gian lận thương mại.
Thứ hai, xây dựng thương hiệu thủy sản dựa trên phát triển bền vững
Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng thương hiệu ngành hàng dựa trên tính tuân thủ và phát triển bền vững. Đối với thủy sản, các doanh nghiệp cần đầu tư vào các mô hình nuôi trồng bền vững, giảm thiểu tác động môi trường, và đáp ứng các tiêu chuẩn như chứng nhận ASC (Aquaculture Stewardship Council) hoặc MSC (Marine Stewardship Council).
Chương trình chuyển đổi xanh trong ngành thủy sản cũng được đẩy mạnh, với các sáng kiến như sử dụng thức ăn chăn nuôi thân thiện môi trường, tối ưu hóa quản lý ao nuôi, và giảm sử dụng kháng sinh. Những nỗ lực này không chỉ giúp đáp ứng yêu cầu của thị trường Hoa Kỳ mà còn phù hợp với tiêu chuẩn của các thị trường lớn khác như EU và Nhật Bản.
Thứ ba, tăng cường nhập khẩu thủy sản và nông sản từ Hoa Kỳ
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên kêu gọi các doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng khẩn trương kết nối với đối tác Hoa Kỳ để tăng nhập khẩu các sản phẩm như ngũ cốc, thịt, sữa, và thủy sản từ thị trường này. Đối với thủy sản, Việt Nam có thể nhập khẩu các sản phẩm như cá hồi, cá tuyết, hoặc tôm hùm từ Hoa Kỳ để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước, đồng thời thể hiện thiện chí cân bằng cán cân thương mại.
Việc nhập khẩu thủy sản từ Hoa Kỳ không chỉ giúp giảm áp lực thuế quan mà còn mở ra cơ hội hợp tác trong chuyển giao công nghệ nuôi trồng và chế biến. Các doanh nghiệp Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ Hoa Kỳ trong việc phát triển các sản phẩm thủy sản chế biến sâu, như tôm tẩm bột, cá phi lê đông lạnh, hoặc đồ hộp, để tăng giá trị gia tăng.
Thứ tư, gỡ bỏ rào cản kỹ thuật và đơn giản hóa thủ tục hành chính
Bộ Công Thương cam kết phối hợp với các cơ quan chức năng của Hoa Kỳ để gỡ bỏ các rào cản kỹ thuật, đơn giản hóa thủ tục hành chính, và mở cửa thị trường cho các sản phẩm thủy sản của cả hai bên. Điều này bao gồm việc đàm phán để giảm các yêu cầu kiểm tra không cần thiết trong chương trình giám sát cá da trơn, cũng như hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm và môi trường.
Cuối cùng, hợp tác công nghệ cao và kinh tế tuần hoàn
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh rằng thương mại thủy sản giữa Việt Nam và Hoa Kỳ cần hướng đến hợp tác công nghệ cao và kinh tế tuần hoàn. Đối với ngành thủy sản, điều này có thể bao gồm việc áp dụng các công nghệ nuôi trồng tiên tiến, như hệ thống nuôi tuần hoàn (RAS), hoặc phát triển các sản phẩm phụ từ chế biến thủy sản, như bột cá, dầu cá, và collagen.
Hợp tác với các đối tác Hoa Kỳ cũng có thể giúp Việt Nam xây dựng các mô hình nông nghiệp xanh, chẳng hạn như các trang trại nuôi tôm công nghệ cao hoặc các nhà máy chế biến đạt chuẩn LEED (Leadership in Energy and Environmental Design). Những mô hình này không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm mà còn góp phần định vị thương hiệu thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Triển vọng và cam kết của Chính phủ
Hội nghị ngày 9/5/2025 đã khẳng định cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam, đặc biệt là Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong việc đồng hành cùng doanh nghiệp để thúc đẩy thương mại thủy sản với Hoa Kỳ. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên kêu gọi các doanh nghiệp đoàn kết, chủ động tìm kiếm cơ hội hợp tác, và xây dựng một nền nông nghiệp xanh, sạch, có giá trị gia tăng cao.
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu đầy biến động, ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để củng cố vị thế tại thị trường Hoa Kỳ. Với các giải pháp đồng bộ, từ minh bạch chuỗi cung ứng, xây dựng thương hiệu bền vững, đến hợp tác công nghệ cao, Việt Nam hoàn toàn có thể vượt qua thách thức và đạt được mục tiêu xuất khẩu 64 – 65 tỷ USD nông lâm thủy sản vào năm 2025.
Thương mại thủy sản Việt Nam – Hoa Kỳ không chỉ là câu chuyện về con số kim ngạch, mà còn là cơ hội để hai nước cùng xây dựng một mối quan hệ đối tác chiến lược, dựa trên sự tôn trọng, hợp tác, và phát triển bền vững. Với sự hỗ trợ của Chính phủ và sự chủ động của doanh nghiệp, ngành thủy sản Việt Nam sẽ tiếp tục tỏa sáng trên thị trường toàn cầu, đặc biệt tại Hoa Kỳ.
Nguồn: Tongcucthuysan.gov.vn
