Xuất khẩu tôm: Cần xây dựng thương hiệu gắn với chất lượng
Quý I/2025, xuất khẩu tôm đạt trên 900 triệu USD, cho thấy tín hiệu phục hồi mạnh mẽ của ngành. Trong bối cảnh năng suất đã chạm ngưỡng, nâng tầm thương hiệu gắn với chất lượng là hướng đi bền vững để tăng kim ngạch.
Trung Quốc – điểm sáng lớn nhất của xuất khẩu tôm Việt
Theo báo cáo của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, quý I/2025, xuất khẩu tôm đạt 939 triệu USD, tăng trên 37% so với cùng kỳ năm 2024. Mức tăng trưởng ấn tượng này đến từ sự phục hồi nhu cầu tại nhiều thị trường lớn, đặc biệt là Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản và khối CPTPP.
Quý I/2025, xuất khẩu tôm tăng trên 37%
Trong đó, Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) là điểm sáng lớn nhất trong “bức tranh” xuất khẩu của ngành tôm Việt Nam với tổng kim ngạch đạt 288 triệu USD, tăng tới 125%. Đáng chú ý, xuất khẩu tôm hùm sang thị trường này tiếp tục tăng mạnh. Giá xuất khẩu tôm sú Việt Nam sang Trung Quốc trong tháng 3 duy trì mức 9,6 USD/kg, tăng nhẹ so với tháng 1. Tuy nhiên, giá tôm chân trắng vẫn ở mức thấp (6,6 USD/kg), cho thấy sức ép cạnh tranh từ Ecuador và Ấn Độ vẫn hiện hữu.
Cùng với thị trường Trung Quốc, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ đạt 134 triệu USD trong quý I/2025, tăng 11% so với cùng kỳ năm ngoái.
Xuất khẩu tôm sang EU trong quý đầu năm nay đạt 107 triệu USD, ghi nhận mức tăng trưởng khả quan 33%. Xuất khẩu sang Nhật Bản đạt 124 triệu USD, tăng 20% và xuất khẩu sang thị trường Hàn Quốc đạt 77 triệu USD, tăng 16% so với cùng kỳ năm ngoái. Với khối thị trường CPTPP, giá trị xuất khẩu đạt 269 triệu USD, tăng 40% nhưng thị trường vẫn phụ thuộc lớn vào Nhật Bản và Canada.
Nâng cao năng lực, cần “xanh hóa” ngành tôm
Theo báo cáo của Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), kim ngạch xuất khẩu thủy sản quý I/2025 đạt 2,29 tỷ USD, tăng 18,1% so với cùng kỳ năm 2024.
Ông Trần Đình Luân – Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư – nhận định, tôm và cá tra hiện vẫn đang là sản phẩm xuất khẩu chủ lực của ngành. Đáng chú ý, quý I/2025, xuất khẩu tôm ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, trên 37,8% so với cùng kỳ năm trước. Dù vậy, ngành tôm Việt đang đối diện với những khó khăn không nhỏ.
Trước những rủi ro ngày càng gia tăng từ các rào cản thương mại và yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản cần chuyển mình mạnh mẽ bằng cách đầu tư vào chế biến sâu và xây dựng thương hiệu “tôm Việt” gắn liền với chất lượng, sự bền vững và tính minh bạch trong toàn chuỗi cung ứng. Song song đó, việc tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP, RCEP… đang mở ra nhiều cơ hội thâm nhập thị trường, đặc biệt tại các quốc gia có nhu cầu tiêu thụ tôm lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, châu Âu và thị trường Halal đầy tiềm năng.
Cùng với việc đa dạng hóa thị trường, việc nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành tôm Việt Nam là một đòi hỏi bức thiết. Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, TS. Hồ Quốc Lực – nguyên Chủ tịch VASEP, Chủ tịch HĐQT FIMEX Việt Nam – thông tin, sản phẩm thủy sản muốn thâm nhập các kệ hàng cao cấp, cần thuyết phục được đối tác những gì mình đã và đang thực thi trong tiến trình tạo ra sản phẩm phù hợp các tiêu chí phía đối tác đòi hỏi.
Không chỉ cạnh tranh về giá, tôm Ecuador còn có lợi thế lớn khi khoảng 30% diện tích nuôi đạt chứng nhận ASC – tiêu chuẩn được ưa chuộng tại EU và Mỹ. Trong khi đó, tỷ lệ này ở Việt Nam còn rất thấp do phần lớn diện tích nuôi nhỏ lẻ, khó áp dụng và chi phí cao. Đây là một “nút thắt cổ chai” cần sớm tháo gỡ để ngành tôm Việt vươn tầm ở các thị trường cao cấp.
Thị trường thế giới đang biến động mạnh, đặt ra nhiều thách thức cho ngành tôm Việt Nam. Theo các chuyên gia, đây là thời điểm cần những sách lược ứng xử linh hoạt, kịp thời để không chỉ vượt qua khó khăn trước mắt mà còn nâng tầm ngành hàng. Trong đó, “xanh hóa” – hướng tới sản xuất bền vững, thân thiện môi trường – được xem là bước đi tất yếu.
Thông tin về việc này, bà Lê Hằng – Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam – cho hay, theo Quyết định 3444/QĐ-BNN-KH ngày 12/9/2023 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh đặt ra các nhiệm vụ cụ thể cho nuôi trồng thủy sản.
Ngành tôm được định hướng áp dụng các đối tượng nuôi mới có hiệu quả cao, khả năng chống chịu tốt, thích ứng với điều kiện khí hậu thay đổi. Đồng thời, kiểm soát dịch bệnh, giảm sử dụng kháng sinh và đảm bảo an toàn thực phẩm là những ưu tiên hàng đầu. Quyết định 4441/QĐ-BNN-KHCN ngày 13/12/2024 tiếp tục thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, tận dụng phụ phẩm nông nghiệp và phát triển các chế phẩm sinh học xử lý môi trường nuôi, mở ra hướng đi bền vững cho ngành.
Theo đó, ngành tôm đã đẩy mạnh công nghệ nuôi tuần hoàn và tái chế phụ phẩm; giảm ô nhiễm và tối ưu hóa dinh dưỡng. Sử dụng năng lượng hiệu quả là một trụ cột khác của phát triển xanh. Các mô hình nuôi kết hợp như tôm – rừng và tôm – lúa cũng được khuyến khích. Những mô hình này không chỉ thân thiện với môi trường mà còn góp phần đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao giá trị kinh tế.
Truy xuất nguồn gốc là yêu cầu không thể thiếu để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Việc áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng như ASC, BRC và GlobalGAP không chỉ nâng cao uy tín sản phẩm tôm Việt Nam mà còn giúp người tiêu dùng tin tưởng vào nguồn gốc xanh, sạch của sản phẩm.
Cũng theo bà Lê Hằng, phát triển xanh ngành tôm Việt Nam là hướng đi toàn diện, kết hợp công nghệ tiên tiến, quản lý chất thải hiệu quả và thực hành nuôi bền vững. Những nỗ lực này không chỉ bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng tôm mà còn giảm chi phí, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.
Nguồn: Báo Công Thương
