Trung Quốc Lần Đầu Tiên Vượt Mỹ, Trở Thành Thị Trường Nhập Khẩu Thủy Sản Lớn Nhất Của Việt Nam

    Trong 6 tháng đầu năm 2025, Trung Quốc đã chính thức vượt mặt Mỹ để trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Diễn biến đáng chú ý này phản ánh rõ xu hướng chuyển dịch trong chính sách thương mại và chiến lược mở rộng thị trường của các doanh nghiệp Việt Nam nhằm đối phó với các rủi ro từ phía Mỹ.

Theo thống kê từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản trong nửa đầu năm 2025 đạt khoảng 4,4 tỷ USD, tăng gần 7% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, mức tăng này vẫn chưa thể quay trở lại mức đỉnh đã đạt được vào năm 2022.

Trong cùng kỳ, thị trường Mỹ nhập khẩu khoảng 905 triệu USD thủy sản từ Việt Nam, tăng gần 18% so với cùng kỳ 2024, chiếm khoảng 17% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của cả nước. Riêng trong tháng 5, giá trị xuất khẩu sang Mỹ đạt gần 195 triệu USD – mức cao nhất từ đầu năm, tăng 61% so với tháng trước đó. Nguyên nhân được cho là do các doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh giao hàng trước khi thuế đối ứng của Mỹ dự kiến có hiệu lực từ ngày 9/7/2025.

Tuy nhiên, bước sang tháng 6, xuất khẩu sang Mỹ có dấu hiệu sụt giảm rõ rệt, với mức giảm gần 18% so với cùng kỳ. Trong đó, mặt hàng tôm giảm hơn 36% và cá ngừ giảm tới 40%.

Bà Lê Hằng – Phó Tổng Thư ký VASEP – nhận định: “Sự gia tăng trong ngắn hạn này phản ánh tình trạng bất ổn trong thương mại, xuất phát từ các chính sách thuế quan mới của chính quyền Tổng thống Donald Trump.” Theo bà, nhiều nhà nhập khẩu Mỹ đang chủ động phòng ngừa rủi ro bằng cách hạn chế đơn hàng, cắt giảm sản lượng hoặc chuyển sang ký kết ngắn hạn theo tháng.

Ba sản phẩm chủ lực của Việt Nam tại thị trường Mỹ là tôm, cá tra và cá ngừ – đóng góp hơn 700 triệu USD trong 6 tháng đầu năm, tương đương 77% kim ngạch. Cụ thể:

• Tôm: Đạt hơn 341 triệu USD, tăng gần 13%. Tuy nhiên, sau khi tăng mạnh 66% trong tháng 5, xuất khẩu tôm sang Mỹ lại giảm 36,5% trong tháng 6.
• Cá tra: Ghi nhận mức tăng trưởng đều, đạt 175 triệu USD, tăng 10%. Mặt hàng này phục hồi mạnh mẽ trong tháng 5 và duy trì đà tăng trong tháng 6.
• Cá ngừ: Kim ngạch đạt gần 184 triệu USD, tăng 6,5%. Tuy cũng tăng mạnh trong tháng 5 (37,5%), cá ngừ lại sụt giảm mạnh hơn 40% trong tháng 6.

Ngược lại với Mỹ, Trung Quốc đang trở thành điểm đến ngày càng hấp dẫn. Trong nửa đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc đạt hơn 1,1 tỷ USD – tăng gần 45% so với cùng kỳ năm ngoái. Với kết quả này, Trung Quốc đã chính thức vượt Mỹ, trở thành đối tác nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam.

Theo VASEP, dù Trung Quốc tăng cường kiểm soát chất lượng, nhưng chính sách thương mại ổn định của nước này đã giúp các doanh nghiệp Việt dễ dàng hơn trong việc lên kế hoạch sản xuất và ký kết hợp đồng dài hạn.

VASEP cho rằng, xu hướng dịch chuyển đơn hàng giữa các thị trường sẽ còn tiếp diễn trong nửa cuối năm, khi các doanh nghiệp Việt ngày càng linh hoạt trước các thay đổi về thuế, tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu truy xuất nguồn gốc. Nhiều doanh nghiệp cũng đang tìm cách mở rộng vào thị trường Trung Quốc và các nước thuộc khối CPTPP, đồng thời vẫn giữ mục tiêu duy trì thị phần tại Mỹ thông qua các mô hình sản xuất “xanh”, bền vững, kết hợp tăng tỷ lệ chế biến sâu để nâng cao giá trị gia tăng.

Mỹ vẫn là một thị trường tiềm năng với giá bán cao, nhưng rủi ro từ chính sách đang ngày càng khó lường. Điều này buộc các doanh nghiệp Việt phải chủ động tái cấu trúc, mở rộng xuất khẩu sang các thị trường khác như Nhật Bản, Hàn Quốc, EU và khối CPTPP. Bên cạnh đó, đầu tư vào công nghệ, kho lạnh và hệ thống truy xuất nguồn gốc cũng được tăng cường nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh. Trong bối cảnh một trật tự thương mại mới đang hình thành – phức tạp và khó đoán – ngành thủy sản Việt Nam không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chủ động điều chỉnh chiến lược. Các giải pháp được khuyến nghị bao gồm: đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tối ưu hóa chuỗi cung ứng, nâng cao minh bạch trong truy xuất nguồn gốc, đảm bảo tính pháp lý của sản phẩm và đẩy mạnh chuyển đổi số để tăng khả năng phản ứng nhanh trước các biến động chính sách và thị trường.

Nguồn: thuysanvietnam.com.vn