GIỮ VỮNG ĐÀ TĂNG TRƯỞNG XUẤT KHẨU TÔM TRONG BỐI CẢNH THỊ TRƯỜNG BIẾN ĐỘNG
Xuất khẩu tôm Việt Nam tiếp tục giữ vững đà tăng trưởng tích cực trong 8 tháng đầu năm 2025, ghi nhận những tín hiệu khả quan và trở thành động lực quan trọng cho ngành hàng được xem là một trong những trụ cột chiến lược của xuất khẩu nông – thủy sản quốc gia. Tuy nhiên, song song với đà phục hồi mạnh mẽ sau giai đoạn trầm lắng, ngành tôm cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, đặc biệt là các rào cản kỹ thuật ngày càng khắt khe và thuế phòng vệ thương mại từ các thị trường xuất khẩu chủ lực như Mỹ, EU và Nhật Bản.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong tháng 8/2025, kim ngạch xuất khẩu tôm của Việt Nam đạt 479 triệu USD, tăng gần 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung trong 8 tháng đầu năm, ngành tôm đã mang về 2,97 tỷ USD, tăng trưởng 23%, phản ánh đà phục hồi rõ rệt và ổn định của toàn ngành kể từ đầu năm đến nay.
Trong cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, tôm thẻ chân trắng (TTCT) tiếp tục giữ vững vai trò chủ lực, chiếm hơn 64% thị phần. Tôm sú ghi nhận mức tăng nhẹ, trong khi nhóm tôm khác – đặc biệt là tôm hùm – nổi bật với tốc độ tăng trưởng ba con số, nhờ nhu cầu tiêu thụ mạnh tại một số thị trường cao cấp.
Trên thị trường nội địa, giá tôm nguyên liệu vẫn duy trì ở mức cao so với các quốc gia cung ứng cạnh tranh, dù đã có điều chỉnh giảm nhẹ trong tuần đầu tháng 9. Diễn biến này cho thấy nguồn cung trong nước chưa thực sự dồi dào, gây ảnh hưởng nhất định đến khả năng kiểm soát giá và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp xuất khẩu.
Biến động từ thị trường lớn
Trung Quốc và Hồng Kông tiếp tục là điểm sáng nổi bật trong cơ cấu thị trường xuất khẩu của ngành tôm Việt Nam, với mức tăng trưởng ấn tượng 62% trong tháng 8, nâng tổng kim ngạch 8 tháng đầu năm lên 836 triệu USD – tăng 75% so với cùng kỳ và chiếm gần 30% tổng giá trị xuất khẩu tôm cả nước. Nhu cầu tại thị trường này tập trung mạnh vào phân khúc sản phẩm tươi sống và cao cấp, đặc biệt là tôm hùm và tôm sú size lớn, qua đó tạo điều kiện để doanh nghiệp Việt phát huy lợi thế về chất lượng và chủng loại sản phẩm, điều mà các đối thủ như Ecuador hay Ấn Độ chưa khai thác hiệu quả. Tuy vậy, tồn kho nhập khẩu tại Trung Quốc đang có xu hướng gia tăng, cùng với việc giá bán tại chỗ bắt đầu điều chỉnh giảm, là tín hiệu cho thấy khả năng điều chỉnh của thị trường này trong ngắn hạn, đòi hỏi doanh nghiệp cần theo sát diễn biến để chủ động ứng phó.
Tại thị trường Hoa Kỳ, kim ngạch xuất khẩu tôm Việt Nam trong tháng 8/2025 đạt 92,6 triệu USD, tăng nhẹ 1,4% so với cùng kỳ năm ngoái, nâng tổng giá trị 8 tháng đầu năm lên gần 500 triệu USD. Kết quả này tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng và ổn định của Mỹ trong cơ cấu thị trường xuất khẩu tôm của Việt Nam. Tuy nhiên, bối cảnh chính sách thương mại đang có nhiều biến động, đặc biệt liên quan đến các biện pháp phòng vệ và rào cản kỹ thuật, đang tạo ra những thách thức không nhỏ cho doanh nghiệp xuất khẩu trong việc duy trì đà tăng trưởng tại thị trường này.
Theo kết quả sơ bộ của đợt rà soát hành chính lần thứ 19 (POR19) do Bộ Thương mại Hoa Kỳ thực hiện, mức thuế chống bán phá giá áp dụng đối với mặt hàng tôm nước ấm đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam (giai đoạn từ ngày 01/02/2023 đến 31/01/2024) đã được điều chỉnh tăng đáng kể so với các kỳ trước. Cùng với thuế chống trợ cấp và các biện pháp thuế đối ứng hiện hành, kết quả này được dự báo sẽ tác động không nhỏ đến khả năng cạnh tranh về giá của tôm Việt tại thị trường Mỹ – vốn là một trong những thị trường xuất khẩu chủ lực của ngành.
Hiện nay, ngành tôm Việt Nam cùng với các hiệp hội và cơ quan chức năng đang tích cực phối hợp làm việc với các đối tác quốc tế nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp và người nuôi. Trong thời gian chờ đợi kết quả cuối cùng từ phía Hoa Kỳ, các doanh nghiệp được khuyến nghị nên thận trọng trong việc ký kết các hợp đồng xuất khẩu mới, đồng thời chủ động tìm kiếm và mở rộng sang các thị trường tiềm năng khác để giảm thiểu rủi ro và sự phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống. Trong bối cảnh đó, thị trường châu Âu (EU) tiếp tục ghi nhận đà tăng trưởng tích cực. Riêng trong tháng 8, kim ngạch xuất khẩu tôm sang EU đạt 66,9 triệu USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm ngoái; lũy kế 8 tháng đầu năm đạt gần 376 triệu USD, tăng hơn 17%. Các thị trường trọng điểm như Đức, Bỉ và Pháp tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt tăng trưởng trong khối, trong khi Hà Lan vẫn đóng vai trò quan trọng là trung tâm trung chuyển hàng hóa vào khu vực nội khối EU.
Với nhu cầu tiêu thụ dự báo đạt mức kỷ lục trong cả năm, Liên minh châu Âu (EU) tiếp tục được đánh giá là một thị trường tiềm năng và đầy dư địa cho tôm Việt Nam, đặc biệt là ở phân khúc sản phẩm chế biến sâu, có chứng nhận bền vững, đảm bảo tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Khối CPTPP tiếp tục cho thấy những tín hiệu tích cực, với kim ngạch xuất khẩu tôm trong tháng 8 đạt hơn 130 triệu USD, tăng mạnh 40% so với cùng kỳ. Tính chung 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sang các nước trong khối đạt 829 triệu USD, tăng 36% – cho thấy đây vẫn là một trong những khu vực trọng điểm, đóng góp đáng kể vào tăng trưởng chung của ngành. Nhật Bản và Australia nổi lên là hai thị trường dẫn dắt, nhờ nhu cầu tiêu dùng ổn định và xu hướng ưu tiên các sản phẩm tiện lợi, chế biến sẵn, đảm bảo chất lượng cao và an toàn thực phẩm. Đây là một lợi thế cạnh tranh rõ nét của tôm Việt Nam trong khu vực.
Bên cạnh đó, các thị trường Hàn Quốc và Đài Loan tiếp tục duy trì mức tăng trưởng cao trong 8 tháng đầu năm 2025. Trong khi đó, Nga và Canada đang có dấu hiệu chững lại với tốc độ tăng trưởng hiện tại. Dự báo trong những tháng cuối năm, Trung Quốc và EU sẽ tiếp tục giữ vững đà tăng trưởng tích cực, trong khi thị trường Mỹ vẫn cần được theo dõi sát sao do các diễn biến phức tạp liên quan đến chính sách thuế. Mặc dù còn nhiều yếu tố bất định tác động đến thị trường, nhưng cơ hội tăng trưởng vẫn rất khả quan nhờ nhu cầu tiêu thụ toàn cầu được cải thiện rõ rệt, đặc biệt trong mùa cao điểm cuối năm.
VASEP nói rằng, trước sự phân hóa ngày càng rõ nét của thị trường, doanh nghiệp tôm Việt cần chủ động và linh hoạt hơn trong chiến lược phát triển. Thay vì đặt tất cả trọng tâm vào một thị trường duy nhất, việc mở rộng và đa dạng hóa sang các khu vực trọng điểm như CPTPP, EU và Trung Quốc sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro và tận dụng hiệu quả các cơ hội tăng trưởng.
Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng sản phẩm theo hướng gia tăng giá trị, đồng thời gắn liền với các chứng nhận như ASC, hữu cơ và bền vững sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh, đặc biệt ở những phân khúc ít bị ảnh hưởng bởi biến động giá cả. Ngoài ra, việc thiết lập mối liên kết chặt chẽ với các vùng nuôi không chỉ giúp ổn định nguồn cung mà còn góp phần kiểm soát chặt chẽ chất lượng và chi phí; đây là những yếu tố then chốt quyết định sự thành công bền vững của ngành.
Tái cơ cấu toàn diện
Trước những áp lực ngày càng gia tăng, ngành tôm nói riêng và ngành thủy sản Việt Nam nói chung đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải tiến hành tái cơ cấu toàn diện, hướng tới phát triển xanh, minh bạch và bền vững; đây là con đường duy nhất để đảm bảo sự phát triển lâu dài và hiệu quả trong tương lai. Các chuyên gia nhận định rằng, để nâng tầm sức cạnh tranh, doanh nghiệp thủy sản Việt Nam cần điều chỉnh chiến lược, không nên chỉ tập trung vào cuộc đua về giá. Thay vào đó, việc chinh phục khách hàng bằng chất lượng vượt trội, tính minh bạch và cam kết phát triển bền vững sẽ là chìa khóa dẫn đến thành công bền lâu trên thị trường quốc tế.
Sản phẩm tôm hữu cơ, tôm đạt chứng nhận ASC cùng cá tra sinh thái đang ngày càng chiếm được ưu thế và được ưa chuộng tại thị trường châu Âu. Việc ứng dụng các công nghệ hiện đại như blockchain và QR code trong truy xuất nguồn gốc không chỉ giúp đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế mà còn góp phần nâng tầm giá trị thương hiệu thủy sản Việt trên thị trường toàn cầu.
Trong khi đó, các thị trường mới nổi như Trung Đông, Nam Á, châu Phi và Nam Mỹ đang mở ra những cơ hội tăng trưởng rộng lớn và đầy tiềm năng. Đây là những khu vực có nhu cầu thủy sản cao, đồng thời ít bị giới hạn bởi các tiêu chuẩn khắt khe như tại EU hay Mỹ. Với lợi thế vượt trội về giá cả cạnh tranh và chất lượng ổn định, các sản phẩm cá tra, tôm, cá ngừ và nhuyễn thể của Việt Nam ngày càng khẳng định vị thế vững chắc và được tin tưởng rộng rãi tại các thị trường này.
Quan trọng hơn, Việt Nam đang có cơ hội lớn để tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như EVFTA, CPTPP và UKVFTA nhằm mở rộng thị phần và nâng cao năng lực cạnh tranh trên trường quốc tế. Những hiệp định này không chỉ mang lại lợi thế vượt trội về thuế quan mà còn thúc đẩy doanh nghiệp nâng cao quy trình sản xuất, cải tiến tiêu chuẩn chất lượng và xây dựng hình ảnh thương hiệu quốc gia vững mạnh cho ngành thủy sản Việt Nam.
Sự kiên định trong chiến lược phát triển bền vững, minh bạch và thân thiện với môi trường sẽ là chìa khóa then chốt mở ra tương lai thịnh vượng cho ngành thủy sản Việt Nam. Đây không chỉ là giải pháp ngắn hạn nhằm đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường xuất khẩu, mà còn là con đường dài hạn để xây dựng và củng cố uy tín thương hiệu Việt trên bản đồ thủy sản toàn cầu. Khi các doanh nghiệp chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm, ứng dụng công nghệ tiên tiến và mở rộng đa dạng thị trường mới, ngành thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể hướng tới mục tiêu xuất khẩu 10 tỷ USD, tiếp tục khẳng định vị thế là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp thiết yếu cho sự phát triển bền vững của quốc gia.
Nguồn: Thuysanvietnam.com.vn
