Đưa khoa học công nghệ trở thành động lực đột phá cho ngành nuôi trồng thủy sản

  Mặc dù sản lượng nuôi trồng thủy sản (NTTS) tăng trưởng mạnh mẽ cùng với sự cải tiến công nghệ nuôi, ngành NTTS Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 57-NQ/TW đã được ban hành như kim chỉ nam cho chiến lược phát triển bền vững, dựa trên nền tảng khoa học, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Trước xu thế chuyển mình mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư trên toàn cầu, Việt Nam đã thể hiện quyết tâm đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo thông qua việc ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị. Đây được xác định là khâu đột phá chiến lược nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế nhanh và bền vững, trong đó ngành NTTS được xem là lĩnh vực trọng điểm được ưu tiên phát triển.

Tăng trưởng ấn tượng nhờ công nghệ

TS. Nguyễn Thanh Hải, trong báo cáo khoa học tại một hội thảo chuyên ngành, đã phân tích chi tiết về các thành tựu, hạn chế và định hướng phát triển khoa học công nghệ phục vụ ngành NTTS, khẳng định vai trò thiết yếu của công nghệ trong toàn bộ chuỗi giá trị sản xuất — từ con giống, thức ăn, nuôi thương phẩm đến chế biến và tiêu thụ.

Năm 2024, sản lượng NTTS của Việt Nam đạt 5,753 triệu tấn, tăng 1,26 lần so với năm 2020, đưa Việt Nam tiếp tục nằm trong nhóm dẫn đầu thế giới về sản lượng. Diện tích nuôi trồng đạt khoảng 1,3 triệu ha, bao gồm các vùng nước ngọt, nước lợ và biển. Giá trị xuất khẩu tôm và cá tra vượt mức 5,7 tỷ USD.

Thành công này phần lớn nhờ vào việc ứng dụng nhiều công nghệ tiên tiến như công nghệ giống chọn lọc, hệ thống nuôi tuần hoàn (RAS), công nghệ Biofloc, nuôi nhiều giai đoạn, nuôi trong nhà màng, cùng với việc áp dụng công nghệ số để giám sát môi trường, phòng chống dịch bệnh và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Công nghệ vẫn là thách thức lớn

Tuy nhiên, ngành NTTS vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn:

• Công nghệ sản xuất giống chưa làm chủ được, vẫn phải nhập khẩu đến 90% tôm bố mẹ.
• Chi phí sản xuất cao do giá giống, thức ăn và điện năng tăng.
• Mô hình sản xuất nhỏ lẻ, thiếu vùng nuôi tập trung; việc quan trắc môi trường và dự báo dịch bệnh còn hạn chế.
• Biến đổi khí hậu ngày càng tác động phức tạp.
• Cạnh tranh thương mại gay gắt với nhiều rào cản thuế và phi thuế quan.

Nghị quyết 57 – Định hướng chiến lược trong giai đoạn mới

Để giải quyết những hạn chế trên, TS. Hải nhấn mạnh việc triển khai hiệu quả Nghị quyết 57-NQ/TW là yếu tố quyết định. Trong đó, các nhiệm vụ khoa học công nghệ ưu tiên bao gồm:

• Chọn tạo các giống chủ lực, giống đặc sản và quý hiếm.
• Phát triển thức ăn thay thế bột cá nhằm giảm phụ thuộc vào nguồn tài nguyên khai thác.
• Ứng dụng các công nghệ cảm biến, trí tuệ nhân tạo (AI), robot, GIS, blockchain trong quản lý NTTS.
• Nghiên cứu sản xuất vaccine phòng bệnh và vật liệu thân thiện với môi trường.
• Tối ưu hóa công nghệ chế biến, bảo quản và tận dụng hiệu quả phụ phẩm.

Hướng tới ngành thủy sản xanh và bền vững

Kết luận, TS. Nguyễn Thanh Hải khẳng định để hiện thực hóa mục tiêu nâng tầm ngành NTTS trên thị trường quốc tế, bên cạnh quyết tâm chính trị cần có sự đầu tư đồng bộ về nguồn lực nghiên cứu, cơ sở hạ tầng và chính sách hỗ trợ khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đổi mới công nghệ. Khi đó, khoa học công nghệ mới thực sự trở thành “trục xoay” cho sự phát triển bền vững, giúp Việt Nam duy trì vị thế cường quốc thủy sản trong thời đại mới.

Nguồn: Thuysanvietnam.com